Katja Adler: Co się stanie, jeśli skrajna prawica wygra wybory do Parlamentu Europejskiego?

„Skrajna prawica rośnie w siłę” – to powiedzenie, które obecnie często słyszy się w całej Europie. „To wygląda jak Europa w latach trzydziestych XX wieku”.

Być może więc nie jest zaskakujące, że skoro 350 milionów ludzi w całej UE głosuje obecnie na swoich bezpośrednich przedstawicieli w Parlamencie Europejskim, wielu europejskich biurokratów w Brukseli spotyka się z ostrą krytyką. Ale czy obawy – i nagłówki mediów – są przesadzone?

Wśród osób, które według oczekiwań przesuną się na prawicę, znajdują się milenialsi i osoby, które po raz pierwszy głosowały na pokolenie Z. Dane zebrane niedawno przez „Financial Times” wskazują, że około jedna trzecia młodych wyborców we Francji i Holandii w wieku poniżej dwudziestu pięciu lat oraz 22% młodych wyborców w Niemczech woli skrajną prawicę w swoim kraju. Stanowi to znaczny wzrost od ostatnich wyborów do Parlamentu Europejskiego w 2019 r.

Oczekuje się, że partie skrajnie prawicowe będą dysponować aż jedną czwartą wszystkich mandatów i jeśli uda im się zdobyć zdecydowaną większość, obraz stanie się jasny. Jednak drobniejsze szczegóły wpływu, jaki może to mieć na życie i kształtowanie polityki w UE, są bardziej zniuansowane.

Dzieje się tak dlatego, że prawica nacjonalistyczna sama w sobie ma niewielką różnicę: różni politycy nacjonalistycznej prawicy w różnych krajach zajmują różne stanowiska. Niektórzy złagodzili poprzednią skrajnie prawicową retorykę, próbując poszerzyć swoją atrakcyjność dla wyborców.

Co zatem mogłoby się zmienić w Europie, gdyby Parlament Europejski przesunął się w prawo?

Unia Europejska od dawna skrywa w sobie ogromną ambicję – być o krok przed resztą świata, jeśli chodzi o środowisko. Jednak wyborcy w Europie są coraz bardziej zaniepokojeni kosztami zielonej transformacji.

Weźmy na przykład niedawne masowe protesty rolników. Traktory z całej Unii Europejskiej zjechały na Brukselę i Parlament Europejski, wstrzymując prace. Protestujący twierdzili, że unijne i krajowe przepisy dotyczące ochrony środowiska oraz biurokracja pozbawiły ich pracy.

Nacjonalistyczne partie prawicowe we Francji, Holandii i Polsce wskoczyły na ten modę, wykorzystując okazję do promowania swoich twierdzeń, że są przedstawicielami „zwykłych ludzi” przeciwko „oderwanym od kontaktu elitom” w Unii Europejskiej i nacjonalizmowi.

Wyniki? Unia Europejska wycofała lub wyeliminowała kilka kluczowych przepisów dotyczących ochrony środowiska, w tym bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące stosowania pestycydów.

Ekolodzy obawiają się, że UE będzie teraz unikać określania, w jaki sposób rolnicy mogą przyczynić się do realizacji swojej wizji ograniczenia emisji o 90% do 2040 r. Uważają, że przesunięcie w prawo w Parlamencie Europejskim może oznaczać dalsze rozwodnienie lub niekończące się opóźnienia w realizacji celów ekologicznych.

Większość europejskich wyborców twierdzi, że nie chce opuszczać UE, mimo że ma wiele skarg dotyczących jej funkcjonowania. Zamiast tego prawicowe partie nacjonalistyczne obiecywały inną UE: więcej władzy dla państw narodowych i mniej „ingerencji Brukseli” w życie codzienne.

Jeśli ich głosy staną się głośniejsze w Parlamencie Europejskim, może to utrudnić Komisji Europejskiej uzyskanie od rządów krajowych większych kompetencji, takich jak polityka zdrowotna.

Można by pomyśleć, że to oczywiste i że przesunięcie w prawo w Parlamencie Europejskim doprowadziłoby do zaostrzenia unijnego prawodawstwa imigracyjnego.

Weźmy na przykład przywódcę skrajnej prawicy w Holandii Geerta Wildersa. Jego partia, Partia Wolności, stała się jesienią tego roku największą grupą w holenderskim parlamencie po wyborach krajowych. Obiecał uchwalenie „najsurowszego prawa imigracyjnego w historii”, a sondaże wyjściowe sugerują, że Partia Wolności dobrze wypadnie w tych wyborach.

Warto jednak pamiętać, że unijna polityka migracyjna i azylowa od dawna nazywana jest Twierdzą Europy. Najwyższym priorytetem jest trzymanie ludzi z daleka. Pojawiła się fala porozumień gospodarczych z krajami spoza UE, takimi jak Tunezja, Maroko, Libia i Turcja, mających na celu rozprawienie się z przemytnikami ludzi, którzy wysyłają migrantów zarobkowych lub osoby ubiegające się o azyl.

Jednak tym, co mogłaby zmienić większa grupa skrajnej prawicy w Parlamencie Europejskim, jest tak zwana polityka solidarności.

Każdy kraj UE powinien przyjąć część osób ubiegających się o azyl lub przynajmniej wnieść znaczący wkład, aby pomóc innym członkom UE, takim jak Włochy i Grecja, gdzie większość migrantów przybywa łodziami przemytników ludzi. Jednak posłowie do Parlamentu Europejskiego z nacjonalistycznej prawicy mogą odmówić udziału w tej grze, co widzieliśmy już w przypadku populistycznych rządów nacjonalistycznych na Węgrzech i do niedawna w Polsce.

W wyniku totalnej inwazji Rosji na Ukrainę przywódcy UE w całej UE rozmawiają o zwiększeniu bezpieczeństwa swojego „regionu”.

Nie tylko poprzez zwiększenie wydatków na obronę, ale także poprzez przyspieszenie procesu – lub przynajmniej okazanie bardziej namacalnego entuzjazmu – nakłonienia krajów sąsiadujących do przystąpienia do UE. Mówię tu o Ukrainie, Gruzji i krajach Bałkanów Zachodnich, takich jak Kosowo i Serbia, z których ten ostatni budzi poważne obawy Europejczyków ze względu na bliskość Moskwy.

Ale nacjonalistyczna prawica jest generalnie mniej entuzjastyczna. Obawiają się kosztów ekspansji. Większa UE, składająca się z większej liczby biedniejszych krajów, prawdopodobnie będzie potrzebować większego budżetu i większych wkładów ze stosunkowo bogatszych państw członkowskich.

Oznacza to także, że członkowie bloku, którzy otrzymali duże dotacje UE, tacy jak Rumunia i Polska, a także francuscy rolnicy (pozostający największym beneficjentem Wspólnej Polityki Rolnej UE) prawdopodobnie nie będą już na tym korzystać. Trudno sobie wyobrazić, że mieliby szansę, gdyby do Unii Europejskiej przystąpiła na przykład ogromna rolnicza Ukraina, nazywana spichlerzem Europy.

Prawica ma tendencję do postrzegania bezpieczeństwa i obronności jako konia roboczego, ale w czasach konfliktu większość członków UE zgadza się, że wydatki na obronę są priorytetem. Ich potępienie wzmocniła perspektywa powrotu Donalda Trumpa do Białego Domu jako prezydenta Stanów Zjednoczonych.

Od czasu II wojny światowej Europejczycy zwracali się do Stanów Zjednoczonych o wsparcie w zakresie bezpieczeństwa. Wystarczy spojrzeć, jak ważny jest Waszyngton w udzielaniu pomocy Ukrainie.

Trump dał jednak jasno do zrozumienia, że ​​jeśli wygra prezydenturę przed listopadowymi wyborami w USA, Europa nie powinna traktować niczego poważnie.

Przywódcy UE są przekonani, że muszą się lepiej przygotować.

Ukraina jest wyraźnym przykładem tego, dlaczego uogólnianie na temat skrajnej prawicy jako zjednoczonego ruchu może być tak mylące.

Prawdą jest, że partie skrajnie prawicowe rozsiane po całej Unii Europejskiej twierdzą, że zamierzają zmienić blok od wewnątrz. Jeśli w tym tygodniu zdobędą więcej posłów do Parlamentu Europejskiego i jeśli zyskają dostęp do większej liczby rządów krajowych, zapewni im to większy głos w Parlamencie Europejskim, na kluczowych spotkaniach ministrów UE i na szczytach przywódców UE.